اهداف درس
روند وقایع در حوادث سالهای اخیر در ایران و جهان، نشانگر آن است که بیشترین آسیبها و خسارات وارده، ناشی از سوء مدیریت در سیستمهای متولی امور در پاسخگویی به بلایا می باشد. بنابراین مدیریت سوانح و بلایا یکی از نیازهای مهم جامعه امروز، محسوب می گردد. لذا یادگیری کلیاتی از مدیریت بحران و حوادث در کشور حادثه خیزی همچون ایران، بر هر فردی که در نظام سلامت نقشی را بر عهده دارد، لازم و واجب است. از طرفی یکی از عوامل موثر در مدیریت موفق بحران دسترسی به غذا و حفظ شرایط تغذیه ای مناسب و به عبارتی امنیت غذایی می باشد. هدف این درس آشنایی دانشجویان با کلیاتی از مفاهیم و مبانی مرتبط با خطر، بحران و مدیریت حوادث و بلایا است.
شرح درس:
در این درس مفاهیم، اصول و مبانی علم مدیریت خطر، حوادث و بلایا، اصول مدیریت سلامت در بلایا و مطالبی در مورد نقش علم تغذیه در مدیریت بحران ارائه خواهد شد.
سرفصل های هر جلسه
جلسه اول: آشنایی با دانشجویان، بیان کلیاتی از طرح درس، اهمیت این درس در دوره کارشناسی، بیان منابع مورد استفاده در تدریس
• آشنایی با درس مبانی مدیریت و ضرورت یادگیری آن
• پی بردن دانشجویان به اهمیت درس
• معرفی منابع
• ارائه نحوه ارزیابی (پایان ترم و میان ترم) درس
جلسه دوم: مبانی و تعاریف سوانح و بلایا و انواع طبقه بندی بحران ها
• آشنایی با تعاریف مختلف بحران و سوانح و درک مفهوم بحران و بلایا
• طبقه بندی بحرانها از منظرهای مختلف (زمان، علل و…)
جلسه سوم: مدیریت ریسک و اجزا آن و ابعاد و پیامدهای سوانح و بلایا
• آشنایی با مفهوم مدیریت ریسک
• آشنایی با اجزا مدیریت ریسک
• آشنایی با ابعاد و پیامدهای سوانح و بلایا با استفاده از شاخصهای کلی
جلسه چهارم: مفهوم و چرخه مدیریت بلایا و سوانح و اجزای آن
• آشنایی با اهمیت و درک ضرورت مدیریت بلایا
• آشنایی با تعاریف مختلف مطرح برای مدیریت بلایا
• آشنایی با چرخه مدیریت بلایا و مراحل آن
• آشنایی با اجزاء هریک از مراحل چرخه مدیریت بلایا
جلسه پنجم: اصول مدیریت سلامت در بلایا و سوانح
• درک مفهوم مدیریت سلامت در سوانح
• آشنایی با اثرات کوتاه مدت بلایای بزرگ بر شاخصها و نشانگرهای سلامت
• آشنایی با مهمترین مباحث مطروحه در خصوص مسائل بهداشتی در سوانح و بلایا
جلسه ششم: آشنایی با مخاطرات طبیعی و انسان ساخت شایع در کشور
• آشنایی با مخاطرات شایع در کشور
• آشنایی با اثرات سلامتی این مخاطرات بر جامعه
جلسه هفتم: مانور سیل/ زلزله
مانور سیل/ زلزله
جلسه هشتم: آشنایی با سازمانها و اسناد بین المللی مربوطه و قوانین و ساختار، مدیریت بحران در کشور
• آشنایی با نقش سازمانهای بین المللی مختلف در مدیریت بحران (از جمله نام سازمانها و وظیفه هریک، اقدامات بشردوستانه، هدایا و …)
• آشنایی با برخی اسناد بین المللی برای کاهش خطر بلایا
• آشنایی با ساختار سازمان مدیریت بحران کشور
• آشنایی با قانون مدیریت بحران کشور
جلسه نهم: آشنایی با سامانه فرماندهی سانحه و مدیریت بحران در بیمارستانها
• آشنایی با مفهوم سامانه فرماندهی حادثه
• آشنایی با ارکان سامانه فرماندهی سانحه
• آشنایی با چارت فرماندهی سانحه در بیمارستانها
• آشنایی با مدیریت امور بیمارستانها و مراکز درمانی در بحرانها
• مراحل اجرایی برنامه حوادث غیر مترقبه
جلسه دهم: میان ترم
میان ترم
جلسه یازدهم: علم تغذیه در مدیریت بحران (1)
• آشنایی با تاثیر بلایا بر روی وضعیت تغذیه ای جمعیت آسیب دیده
• گروههای آسیب پذیر تغذیه ای در بحرانها
جلسه دوازدهم: علم تغذیه در مدیریت بحران (2)
• آشنایی با نحوه پاسخگویی تغذیه ای و اقدامات تغذیه ای در بحرانها
• استراتژیهای لازم در برنامه ریزی امنیت غذایی
• آشنایی با ویژگیهای سبد غذایی در مراحل بحران
جلسه سیزدهم: مانور آتش نشانی
مانور آتش نشانی
جلسه چهاردهم: اثرات بلایا و حمایتهای اجتماعی و روانی
• آشنایی با سلامت روان در بلایا
• آشنایی با حمایتهای روانی اجتماعی در بلایا
جلسه پانزدهم: پرسش و پاسخ
پرسش و پاسخ
جلسه شانزدهم: پایان ترم
پایان ترم
منابع
1. جهانگیری کتایون. کتاب جامع بهداشت عمومی. فصل نهم.
2. اردلان ع و همکاران. درسنامه جامع سلامت در بلایا و قوریت ها، انتشارات دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، انتشارات مهرمتین؛ 1395
3. مقالات علمی معتبر