معرفی رشته مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی
زمانی که به عنوان یک مراجعه کننده وارد یک بیمارستان یا درمانگاه می‌شویم و با مواردی همانند پاکیزگی محیط، امکانات مناسب در هنگام انتظار، پذیرش به موقع، برخورد مناسب پرسنل، ارائه خدمات با کیفیت و به موقع و موارد مشابه روبرو می شویم، احتمالاً اولین چیزی که به ذهن ما میرسد، مدیریت مناسب مجموعه است. مدیری که به شایستگی توانسته است مجموعه را به سوی اهداف خاص خود، هدایت کند.
رشته مدیریت خدمات بهداشتی درمانی، به عنوان یکی از رشته های پر کاربرد، جذاب و ضروری در همه جوامع، می تواند با تربیت چنین مدیرانی، موفقیت و بهبود کارایی و بهره وری نظام های سلامت را تضمین کند. در حقیقت، چالش ها، مسائل و اهداف ویژه ای که با سلامت و رفاه مردم گره خورده اند، از یک سو و محدودیت منابع در سازمانهای بهداشتی درمانی از سوی دیگر، نیاز به بکارگیری افراد توانمند در زمینه مدیریت و رهبری را دو چندان می سازد. بنابراین اخذ تصمیمات مطلوب و استفاده مؤثر از منابع مراکز خدمات بهداشتی و درمانی از جمله مهمترین وظایف دانش آموختگان این رشته خواهد بود.بنابراین ازم است که دقیق تر با جایگاه شغلی و بازار کار لاین رشته آشنا شویم.
جایگاه شغلی و بازار کار:
خوشبختانه بدنه مدیریتی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به اهمیت این رشته و نیاز جامعه به دانش آموختگان آن پی برده است. دانش آموختگان این رشته می توانند در جایگاه‌های شغلی زیر مشغول به کار شوند:
- ساختار ستاد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
- ستاد دانشگاه های علوم پزشکی در معاونت های مختلف
- بیمارستان ها(مدیریت بیمارستان، امور اداری-مالی، واحد های بهبود کیفیت و اعتباربخشی، اقتصاد سلامت، رسیدگی به اسناد و …)
- درمانگاه ها و شبکه های بهداشت
- مراکز تحقیقاتی دانشگاه های علوم پزشکی و …
- بخش خصوصی مانند بیمارستان ها، درمانگاه ها، مراکز جراحی محدود
- شرکت های گردشگری سلامت
- شرکت های فعال در زمینه تجهیزات پزشکی و بیمارستانی
- نهادهای خارج از وزارت بهداشت از جمله سازمان های هلال احمر، تامین اجتماعی، بیمه سلامت و بهزیستی
تاریخچه
رشته مدیریت خدمات بهداشتی درمانی رشته ای چند وجهی با کاربرد در حیطه علوم پزشکی می باشد. این رشته برای اولین بار در سال 1934 با اسم مدیریت بیمارستان در دانشگاه شیکاگو آمریکا راه اندازی شد. در ایران برای نخستین بار در سال ۱۳۳۵ با عنوان مدیریت بیمارستان و اداره امور بیمارستان ها تاسیس شد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی و بازگشایی مجدد دانشگاه ها در سال ۱۳۶۴، این رشته دستخوش تغییراتی شد و به مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی تغییر نام یافت. این رشته همواره به عنوان یکی از رشته های پر کاربرد و مورد نیاز در جوامع توسعه یافته مورد استقبال سازمان های بهداشتی و درمانی قرار می گیرد.
چرا رشته مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی مهم است؟
نظام سلامت نیازمند افرادی است که ضمن آشنایی کامل با ساختار سیستم سلامت و فرایندهای جاری، دانش و مهارت تخصصی لازم را در زمینه مدیریت نظام سلامت داشته باشد. تربیت دانشجو در رشته مدیریت خدمات بهداشتی درمانی نیز با همین هدف انجام می پذیرد. از این حیث رشته مدیریت خدمات بهداشتی درمانی برای رفع نیاز ها و چالش های مدیریتی نظام های سلامت، رشته ای منحصر به فرد می باشد.
هدف کلی از برنامه آموزشی دانشجویان کارشناسی مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی، تأمین نیروی انسانی توانمند برای پذیرش مسئولیت‌های اداری و اجرایی واحدهای مختلف بهداشتی و درمانی بمنظور افزایش کارایی و اثر بخشی و ارتقاء ابعاد کیفیت خدمات سازمان هایی است که عهده دار سلامت جامعه‌اند. وجوه اهداف کلی عبارتند از :
- ایجاد آمادگی برای عهده دار شدن پست کارشناسی و مدیریت اجرایی در سازمانهای بهداشتی و درمانی
- توسعه مهارتهای انسانی و ارتباطی در زمینه مدیریت سازمانهای سلامت
- توسعه مهارتهای اقتصادی و مالی در زمینه نظام سلامت
- توسعه دانش فنی و کار آزمودگی از طریق پژوهش و برگزاری دوره‌های کارآموزی در نظام سلامت
- ارتقاء توان تجزیه و تحلیل و پیش‌بینی تحولات آینده در نظام سلامت
- توسعه اخلاق حرفه‌ای در مدیریت و رهبری نظام سلامت
- توسعه مهارتهای مدیریتی در زمینه رهبری نظام سلامت
توانایی های لازم جهت تحصیل در رشته مدیریت خدمات بهداشتی درمانی:
افرادی برای تحصیل در این رشته مناسب هستند که به کار در سیستم سلامت اعم از بیمارستان ها، درمانگاه ها، مراکز بهداشت و … علاقه مند باشند. همچنین داشتن صبر و شکیبایی، توانمندی مدیریت کارهای روزمره خود، داشتن برنامه و مدیریت زمان و …. می تواند نشانه های خوبی از موفقیت در این رشته باشد. پس بهتر است پیش از انتخاب رشته مدیرت خدمات بهداشتی درمانی بهتر است این پرسشها را از خود بپرسید:
- آیا مباحث مدیریتی برای شما جذاب است؟
- آیا به کسب مهارتهای تصمیم گیری، کار تیمی و حل مساله، که در دنیای امروز از جمله مهارتهای ضروری تلقی می شوند، علاقه مندید؟
- آیا به حل مشکلات مردم در مراکز بهداشتی و درمانی علاقه مندید؟
- آیا به کار در محیط های بیمارستانی، دانشگاههای علوم پزشکی، محیط های تحقیقاتی و پژوهشی، درمانگاهها و سایر سازمانهای اجرایی و پشتیبانی مرتبط با سلامت علاقه دارید؟
- آیا مباحث مربوط به ارتباطات موثر با افراد و گروههای مختلف، مدیریت منابع انسانی و نحوه رفتار سازمانی برای شما جالب است؟
تحصیلات تکمیلی رشته مدیریت خدمات بهداشتی درمانی:
هم اکنون در ایران تربیت دانشجو در رشته مدیریت خدمات بهداشتی درمانی در هر سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری انجام می پذیرد. فارغ التحصیلان کارشناسی این رشته علاوه بر ادامه تحصیل در رشته خود، در صورت علاقه مندی می توانند دوره کارشناسی ارشد و دکترای خود را در طیف وسیعی از رشته ها مانند؛ اقتصاد سلامت، مهندسی بیمارستان، سیاست گذاری سلامت، سلامت در بلایا و فوریتها، سالمندشناسی، آموزش بهداشت و ارتقای سلامت، اپیدمیولوژی، انفورماتیک پزشکی، ارزیابی فناوری سلامت، آموزش پزشکی، سلامت و رفاه اجتماعی، آمار زیستی، فناوری اطلاعات سلامت، مدیریت توانبخشی، نانوتکنولوژی پزشکی و … ادامه دهند.
توانمندی هایی که دانش آموختگان کسب می کنند:
دانش آموختگان در طول دوره کارشناسی با گذراندن واحدهای عمومی و تخصصی مهارت و توانمندی های مختلفی را کسب می کنند. اما برخی از مهمترین مهارت و توانمندی هایی که هر دانش آموخته در رشته مدیریت خدمات بهداشتی درمانی بایستی کسب کند به شرح زیر می باشد:
- توانایی تعامل و برقرای ارتباطات موثر (ارتباطات درو بخشی و برون بخشی)
- توانایی تفکر سیستماتیک، مسئله یابی و حل مسئله
- توانایی گردآوری داده و تحلیل آن با کمک نرم افزارهای SPSS و Excel
- توانایی کار با حداقل یک نرم افزار درحوزه سلامت و بخش مالی مانند سامانه نظام نوین و HIS
- توانایی انجام تحقیق و پژوهش در حوزه سلامت
- آشنایی کامل با ساختار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی علی الخصوص بیمارستان ها
- آشنایی با زبان های انگلیسی و عربی
- آشنایی کامل به مهارت های هفت گانه کامپیوتر ICDL
- آشنایی با اصول مکاتبات اداری و آیین نامه های مالی-معاملاتی
- آشنایی با اصول حسابداری و تحلیل هزینه-درآمد بیمارستان ها
- آشنایی کامل با سازوکار انواع بیمه ها (بیمه های سلامت، تامین اجتماعی و …)
- آشنایی با مفاهیم اعتباربخشی، بهبود کیفیت، ایمنی بیمار، مدیریت ریسک و…
- آشنایی با نحوه طراحی، ساخت و تجهیز بیمارستان و مراکز بهداشتی
- آشنایی با انواع تجهیزات پزشکی و دارویی در بیمارستان
- آشنایی با استاندردهای ملی و بین المللی در حوزه سلامت
- آشنایی با اصول تهیه گزارشات کارشناسی برای مدیران
- آشنایی با اصول بازاریابی و خدمات گردشگری سلامت
نقش دانش آموختگان:
دانش آموختگان رشته مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی برای مشاغل کارشناسی و پست‌های مدیریتی برای سطوح مختلف مؤسسات و سازمانهای نظام سلامت کشور اعم از عمومی یا تخصصی، دولتی یا خصوصی، کلینیک ها، شبکه‌های بهداشتی و درمانی آماده می‌شوند . با توجه به آموزشهای نظری و کاربردی که این دانشجویان در طی دوره آموزشی خود فرا می‌گیرند انتظار می‌رود که پس از فراغت از تحصیل شایستگی‌های لازم را جهت ایفای نقش‌های مدیریتی، اداری، اقتصادی، کارشناس آموزش یا پژوهش در زمینه‌های مرتبط با دوره تحصیلی خود، کارشناس بهداشتی یا درمانی در زمینه‌های مرتبط با دوره تحصیلی خود و کارآفرینی در زمینه خدمات بهداشتی و درمانی که مطابق با وظایف سازمانی و حرفه‌ای آنان است را به عهده گیرند .
افیلیشن
فارسی:
- گروه مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی، مرکز آموزش عالی علوم پزشکی وارستگان، مشهد، ایران
انگلیسی:
- Department of HMS, Varastegan Institute for Medical Sciences, Mashhad, Iran