اهداف درس
آشنایی با تشکیلات ساختمانی و اعمال حیاتی گیاهان
شرح درس:
جمعیت جهان بیشتر از 7 میلیارد نفر است و اگر رشد جمعیت با همین نرخ پیش برود، در سال 2050 این جمعیت به 14 میلیارد نفر خواهد رسید. مشکل گرسنگی و کمبود مواد غذایی یکی از معضلات انسان به حساب می‌آید و جمعیتی زیادی از مردم جهان از بی‌غذایی و گرسنگی رنج می‌برند و سازمان خواربار و کشاورزی جهانی برای حل این مشکل و تامین مواد غذایی به اجرای 3 اصل مهم معتقد است که عبارتند از توسعه سطح کشت، افزایش عملکرد در واحد سطح و کاهش ضایعات در زمان تولید و بعد از تولید تا زمان مصرف.
فیزیولوژی به بررسی نحوه انجام فرایندهای حیاتی در موجود زنده می‌پردازد و با سایر علوم رابطه تنگاتنگی دارد و فیزیولوژی گیاهی یکی از شاخههای مهم علوم زیستی است که درباره طبیعت و اعمال حیاتی گیاهان بحث می‌کند. با مطالعه فیزیولوژی گیاهی می‌توان به مواردی مانند بالارفتن کارایی تولید فتوسنتزی گیاهان زراعی، تکامل شیوه‌های کاهش تاثیر عوامل نامساعد نظیر خشکسالی، آفت، بیماری و یخبندان و …. دست پیدا کرد و به طور کلی برای افزایش عملکرد و کیفیت محصولات گیاهی گامهای موثری برداریم.
اهمیت آشنایی با گیاه و مطالعه فیزیولوژی گیاهی در گرایش کنترل کیفی و بهداشت، از این جهت است که به تولید گیاهان، داروهای گیاهی و غذاهایی با منشاء گیاهی با حفظ کیفیت و استاندارد بالا کمک می‌کند و استاندارد کردن باید همه زمینه ها، از مطالعه و کشت گیاهان تا کاربردهاى غذایى را در برگیرد. بنابراین، اولین قدم برای رسیدن به این هدف آشنایی با ساختار گیاه و فرایندهای حیاتی چرخه زندگی گیاه مانند فتوسنتز، تنفس، تغذیه، رشد و نمو و… می‌باشد.
سرفصل های هر جلسه
جلسه اول: مقدمه و ساختار سلول گیاهی
• تعریف
• پیش‌زمینه تاریخی
• اهمیت و رابطه با سایر علوم
• اهداف فیزیولوژی گیاهی
• سلول گیاهی
• بافت‌های گیاهی
• اندام‌های گیاهی
با مطالعه مطالب مربوط به عناوین بالا به هدف فیزیولوژی گیاهی و قسمتهای مختلف سلول گیاه پی برده باشد
جلسه دوم: روابط آبی گیاه
• آب
• انتقال آب
• حرکت آب در سلول و بافت گیاه
• تعرق
• تبادل گازی
• خاک
• سازش گیاه به کم آبی
با مطالعه مطالب مربوط به عناوین بالا به نقش آب و رابطه اش با گیاه پی برده باشد
جلسه سوم: جذب و انتقال عناصر غذایی
• جذب آب
• انتقال عناصر غذایی از خاک به ریشه
• جابهجایی یون‌ها و مواد از عرض غشاء
• شیب الکتروشیمیایی و جابهجایی یون‌ها
• ناقلین درون غشایی
با مطالعه مطالب مربوط به عناوین بالا با نحوه جذب مواد غذایی از خاک به ریشه و حرکت آن در گیاه آشنا شده باشد
جلسه چهارم: تغذیه معدنی گیاه
• عناصر معدنی ضروری
• مقدار عناصر غذایی مورد نیاز گیاه
• عناصر غذایی ماکرو
• عناصر غذایی میکرو
• سایر عناصر غذایی مورد نیاز
با مطالعه مطالب مربوط به عناوین بالا به اهمیت و نقش عناصر غذایی در گیاه پی برده باشد
جلسه پنجم: زیست‌شناسی نور و فتوسنتز و برگ
• ماهیت نور
• گیرنده های نوری
• فتوسنتز در برگ
• برگ و تبادل گازی
• کلروپلاست
با مطالعه مطالب مربوط به عناوین بالا به ماهیت نور و نقش آن در شروع فتوسنتز در گیاه پی برده باشد
جلسه ششم: فتوسنتز
• زنجیره انتقال الکترون فتوسنتزی
• فسفریلاسیون نوری
• چرخه احیای کربن فتوسنتزی
• فتوسنتز در گیاهان ??
• تنفس نوری
• متابولیسم اسید کراسولاسه (CAM)
• انتقال و توزیع مواد فتوسنتزی
با مطالعه مطالب مربوط به عناوین بالا با واکنش‌های نوری و مستقل از نور فتوسنتز آشنا شده باشد
جلسه هفتم: تنفس سلولی
• اکسیداسیون مواد فتوسنتزی توسط تنفس سلولی
• متابولیسم نشاسته
• متابولیسم ساکاروز و فروکتان‌ها
• گلیکولیز
• متابولیسم لیپیدها
• عوامل موثر بر تنفس
با مطالعه مطالب مربوط به عناوین بالا به اهمیت و نقش تنفس سلولی در گیاه پی برده باشد
جلسه هشتم: رشد و نمو گیاهی
• هورمون گیاهی
• اکسین
• جیبرلین
• سیتوکنین
• آبسیزیک اسید
• اتیلن
• جوانه زنی بذر
با مطالعه مطالب مربوط به عناوین بالا با عوامل موثر بر رشد و یا ممانعت کننده از رشد گیاه و نحوه رویش بذر آشنا شده یاشد
منابع
مبانی فیزیولوژی گیاهی… امید یونسی، علی مرادی و محمد اسماعیلپور
فیزیولوژی گیاهی… فروغ مرتضائینژاد و امیرطاهر شیرانی
فیزیولوژی گیاهی… علی گنجعلی، مریم زارع حسن‌آبادی و آزاده صفاریزدی
فیزیولوژی گیاهی… رمضانعلی خاوری‌نژاد
مقدمه‌ای بر فیزیولوژی گیاهی… ویلیام. ج. هاپکینز