اهداف درس
در پایان این درس، دانشجو باید دانه های روغنی را شناخته، اصول، مراحل روغن کشی و تصفیه آن را فرا گرفته باشد. همچنین بتواند مقایسه ای میان انواع روغن های مصرفی خوراکی موجود در بازار انجام دهد.
شرح درس:
روغن های خوراکی از پرمصرف فراورده های صنعت غذایی دنیا می باشند. استفاده از روغن ها، نه تنها در پخت و پز خانگی، بلکه در تمامی صنایع غذایی اعم از کیک و بیسکویت، شیر و لبنیات، اسنک ها و تنقلات، صنایع آردی و نانوایی، فراورده های گوشتی و … کاربرد دارد. دانستن منابع تامین این روغن ها از درس های مهم رشته صنایع غذایی می باشد. کشت و کار دانه های روغنی و یا واردات آن، بررسی مراحل روغن کشی، تصفیه، اصلاح سازی و بسته بندی روغن خوراکی از ضروریات دانستنی های این رشته است که در این سرفصل درسی به آن بطور کامل پرداخته می شود.
سرفصل های هر جلسه
جلسه اول: تعریف روغن های خوراکی، انواع آن، میزان واردات و صادرات، سرانه تولید و مصرف در دنیا و ایران
روغن های خوراکی و انواع آن را بشناسد. سرانه تولید و مصرف و میزان واردات روغن به کشور را بداند.
جلسه دوم: انواع دانه های روغنی، آشنایی با شرایط کشت، داشت و برداشت آن ها، مقایسه میزان روغن موجود در آن ها
بهترین دانه های روغنی را بشناسد. از ترکیبات و اولویت کشت و کار آن مطلع باشد.
جلسه سوم: آشنایی با شیمی روغن و ترکیبات روغنی
ساختار شیمیایی انواع اسیدهای چرب، ترکیبات ساده، مرکب و مشتق شده لیپیدی را بداند.
جلسه چهارم: مراحل دریافت و تمییز کردن دانه های روغنی
با شرایط دریافت دانه های روغنی و چگونگی پاکسازی و تمییز کردن آن ها آشنا شود.
جلسه پنجم: مرحله پوست گیری، خردکردن، فلیک کردن و پختن دانه های روغنی
چگونگی انجام و دستگاه های مراحل پوست گیری، خردک کردن، فلیک کردن و پختن دانه های روغنی را فرا گیرد.
جلسه ششم: مرحله استخراج با حلال دانه های روغنی
حلال ها، نحوه استخراج و دستگاه های مربوطه را بشناسد.
جلسه هفتم: مرحله استخراج مکانیکی دانه های روغنی
دستگاه ها، چگونگی انجام استخراج مکانیکی و مقایسه با روش حلال را بداند.
جلسه هشتم: بازیابی حلال از میسلا و کنجاله
چرایی انجام مرحله بازیابی، چگونگی انجام آن، مزایا و معایب آن را فرا بگیرد.
جلسه نهم: میانترم
میانترم
جلسه دهم: مرحله صمغ گیری و خنثی سازی
علت و چگونگی انجام مراحل صمغ گیری و خنثی سازی و تجهیزات مربوطه را فرا آموزد.
جلسه یازدهم: مرحله بی رنگ کردن و بی بو کردن
علت و چگونگی انجام مراحل بی رنگ کردن و بی بو کردن و تجهیزات مربوطه را فرا آموزد.
جلسه دوازدهم: اینتراستریفیکاسیون و جز به جز کردن
علت و چگونگی انجام مراحل اینتراستریفیکاسیون و جز به جز کردن و تجهیزات مربوطه را فرا آموزد.
جلسه سیزدهم: زمستانه کردن
مفهوم مرحله زمستانه کردن، نقش آن در کیفیت روغن و چگونگی انجام آن را بیاموزد.
جلسه چهاردهم: هیدروژنه کردن
مفهوم مرحله هیدروژنه کردن، نقش آن در صنعت روغن و چگونگی انجام آن را بیاموزد.
جلسه پانزدهم: مخلوط کردن و فرمولاسیون روغن ها، نگهداری و حمل و نقل
با علت و چگونگی فرموله کردن روغن ها برای کاربردهای مختلف در صنایع غذایی آشنا شود. شرایط مناسب حمل و نقل و ذخیره سازی روغن ها را بیاموزد.
جلسه شانزدهم: پایانترم
پایانترم
منابع
• چربی ها و روغن های نباتی و خوراکی، فرشته مالک، انتشارات فرهنگ و قلم
• تکنولوژی روغن های خوراکی، محمدحسین حداد خداپرست، انتشارات گوتمبرگ
• شیمی و تکنولوژی جامع روغن های خوراکی، رضا فرهمندفر، انتشارات دقت (صحرا)
• اصول تکنولوژی روغن ها و چربی های خوراکی، محمدتقی گلمکانی، انتشارات دانشگاه شیراز
• Hamm W, Hamilton RJ, Calliauw G. Edible oil processing: John Wiley & Sons; 2013
• Gunstone F. Vegetable oils in food technology: composition, properties and uses: John Wiley & Sons; 2011