اهداف درس
1- آشنایی با مراحل طراحی و احداث کارخانجات صنایع غذایی از ایده تا بهره‌برداری
2- توانایی تحلیل و انتخاب محل مناسب احداث کارخانه با در نظر گرفتن عوامل فنی، اقتصادی و زیست‌محیطی
3- شناخت فرآیندهای تولید و تجهیزات موردنیاز در صنایع غذایی
4- تسلط بر اصول طراحی چیدمان کارخانه و تاسیسات جنبی
شرح درس:
درس اصول طراحی کارخانجات مواد غذایی یکی از دروس کلیدی رشته مهندسی صنایع غذایی است که به بررسی مبانی و مراحل طراحی، تجهیز و راه‌اندازی واحدهای تولید مواد غذایی می‌پردازد. در این درس، دانشجویان با مفاهیمی مانند انتخاب محل کارخانه، طراحی نقشه‌های جریان مواد، تعیین چیدمان بهینه ماشین‌آلات، رعایت اصول بهداشتی، ایمنی و الزامات زیست‌محیطی آشنا می‌شوند. اهمیت این درس در آن است که طراحی اصولی کارخانه نقش مستقیمی در افزایش بهره‌وری، کاهش هزینه‌ها، تضمین کیفیت محصول، و رعایت استانداردهای بهداشتی و ایمنی غذایی دارد. در نتیجه، تسلط بر اصول طراحی کارخانه به مهندسان صنایع غذایی امکان می‌دهد تا واحدهای تولیدی را به‌گونه‌ای طراحی کنند که هم از نظر اقتصادی و هم از نظر بهداشتی و فنی بهینه و پایدار باشند.
سرفصل های هر جلسه
جلسه اول: معرفی درس و کلیات طراحی کارخانه
آشنایی با فرایند کلی طراحی – معرفی پروژه ترم
توضیح ساختار درس – انتخاب گروه ها
جلسه دوم: انتخاب محل کارخانه
بررسی عوامل موثر بر محل کارخانه را شرح بدهد.
جلسه سوم: اتوماسیون در صنایع غذایی
- مزایا و معایب اتوماسیون را نام ببرد.
- چالش های ایجاد اتوماسیون را توضیح بدهد.
- فرآیندهایی که امکان خودکارشدن دارند را توضیح بدهد.
جلسه چهارم: روشنایی و نور در کارخانه
- عوامل موثر بر ایحاد روشنایی در محیط کارخانه
- روشنایی و نورپردازی را توضیح بدهد
جلسه پنجم: وسایل روشنایی در کارخانه و واحدهای اندازه گیری
انواع لامپ ها را توضیح بدهد
مزایا و معایب هر یک را شرح بدهد
لومن و لوکس را تعریف و هر یک را توضیح بدهد
جلسه ششم: طبقه بندی روشهای روشنایی
انواع روشهای روشنایی و کاربرد هر روش را توضیح بدهد.
جلسه هفتم: هوادهی در کارخانجات مواد غذایی
تهویه را تعریف کند و کاربردهای تهویه را توضیح بدهد
روش اندازه گیری CFM را بیان کند
تعداد دفعات تعویض هوا در هر بخش از کارخانه را توضیح بدهد.
جلسه هشتم: آب در کارخانجات صنایه غذایی
ناخالصی های آب را شرح بدهد.
سختی و عوامل موثر بر سختی آب را شرح بدهد
TDSرا توضیح بدهد
جلسه نهم: انبار و سردخانه ها در کارخانجات مواد غذایی
تفاوت ساختاری انبار سرد و سردخانه را بیان کند.
جنس قسمت های مختلف هر یک را شرح بدهد.
جلسه دهم: اتصالات، لوله ها و شیر آلات در صنایع غذای
خصوصیات لوله ها را توضیح بدهد
خصوصیات شیر آلات را شرح بدهد.
جلسه یازدهم: تولید بخار
انواع بخار در کارخانه را توضیح بدهد
روش تولید بخار را شرح بدهد
جلسه دوازدهم: ساختمان دیگ بخار
قسمت های مختلف دیک بخار همراه با نقش هر یک را توضیح بدهد.
انواع دیگ های بخار را توضیح بدهد.
جلسه سیزدهم: محاسبات مربوط به بخار در کارخانه
نحوه محاسبه بخار مصرفی کارخانه را توضیح بدهد.
نحوه محاسبه ظرفیت دیگ بخار را شرح بدهد.
نحوه محاسبه سوخت مصرفی دیگ بخار را توضیح بدهد.
جلسه چهاردهم: برق و صدا در کارخانجات مواد غذایی
نکات مهم در صوت و صدا و روش توصیف آنها را توضیح بدهد
جلسه پانزدهم: نمودارهای جریان در کارخانجات مواد غذایی
علایم جریان را شرح بدهد.
نحوه رسم دیاگرام های مختلف در فرآیندهای مختلف مواد غذایی را توضیح بدهد.
جلسه شانزدهم: تجهیزات حمل و نقل در کارخانجات صنایع غذایی
انواع نقاله ها را شرح بدهد
جلسه هفدهم: امتحان پایان ترم
امتحان پایان ترم
منابع
1-فرحناکی,ع. و گواهیان، م. 1389. طراحی کارخانه های صنایع غذایی (اصول و مبانی). انتشارات ارم شیراز
2- Lopez-Gomez, A. (2205). Food Plant Design, Taylor and Fracis